29 Ağustos 2007 Çarşamba

Thamm Apartmanı'nda zaman...

Beyoğlu Şehbender Sokak No: 18’de yer alan binanın arsasını 1904 yılında Franz Thamm, Ermeni milletinden Şahbaz Ağya Efendi’nin hanımı Ohannes kızı Sofik Hanım’dan 30.000 kuruşa satın alır. Sokağın o zamanlar adı Chancellerie (Kançilarya) Sokak’tır.

1896 ile 1902 yılları arasında Tünel Pasajı’ndaki 13 numaralı. sobacı dükkânını işleten Franz Thamm, saraya yaptığı sobalarla “Sultan’ın Sobacıbaşısı" ünvanını alır.

Franz Thamm’ın satın aldığı bu arsa üzerine1905 yılında inşaa ettirdiği apartman uzun yıllar boyunca Thamm Apartmanı olarak anılır.

1908 yılında Thamm Apartmanı’nda 1 ve 2 numaralı dairelerde binanın sahibi sobacı Franz Thamm, 3 numarada Anadolu Demiryolları’nda memur olan F. Schaffer, 4 numarada ise Bulgar Topluluğu denizcilik görevlisi Ch. Noïcoff oturur. Bu yılın sonunda Franz Thamm, apartmanını Ali Nevzat Bey, eşi Fatma Zeynep Hanım ve çocukları Nadide Hanım ile Ahmet Adil Bey’e satar.

1911 yılında Franz Thamm’ın apartmandan ayrılmasıyla binanın tüm kiracıları değişir. 1 numaraya Bayan Nicolaïdis, 2 numaraya Osmanlı Bankası’nda memur olarak çalışan Joachim Levy, 3 numaraya çamaşırcı Michaël Boritzer, 4 numaraya yine Osmanlı Bankası memurlarından Maurice Abramowitz, 5 numaraya ise bijuteri sahibi Melkenstein Frères taşınırlar.


1912 yılında 2 numaralı daireye serbest meslek sahibi Charles Bellet, 1913 yılında 5 numaralı daireye doktor H. Albert, 1915 yılında 3 numaralı daireye komisyoncu Marco Lichtenthal, 4 numaralı daireye ise Yol İşletmeleri’nde memur olan René Marengo taşınırlar. Aynı yıl 4 numaralı dairenin eski kiracısı Maurice Abramowitz 5 numaralı daireye geçer.

1908 yılından itibaren Somran Ailesi’ne ait olan binayı, 1996 yılında Çitlembik Ltd. Şti. satın alarak restore ettirir.

28 Ağustos 2007 Salı

Doğan Apartmanı'nda zaman...


Vaktiyle Karaim Yahudi Cemaati Mezarlığı’nın bulunduğu arsanın, 3770 m2’lik bir bölümünde yer alan ahşap iki katlı Mehmed Paşa Konağı ile 1732 tarihli Topçubaşı Abdül Mümin Ağa çeşmesini, 8 Eylül 1865’te Prusya adına Kont Brassier de St. Simon ancak bir Osmanlı vatandaşının aracılığıyla satın alabilmişti. Sultan Abdülaziz’in iradesiyle 1868 yılında resmen Prusya adına tapuya kaydı yapılan bu konağın yerine inşaası düşünülen Prusya Sefareti’nin imar planıysa 1870 yılında mimar Hubert Goebbels tarafından hazırlanmıştı. 1871/72’de inşaa kararı alınmış olmasına karşın Elçi Radowitz, Prusya Sefareti’nin burada değil 1874-77 yılları arasında Ayazpaşa’da inşa edilmesini sağlamıştı. Bu sıralarda Alman Çocuk Yuvası olarak kullanılan konak ise 1885’te terk edilmiş bir durumdayken çok geçmeden yıkılmıştı.

Prusya Sefareti’nin Tarabya’daki yazlık konutunun inşaası için Constantinople Land and Building Company’e, 60.750 Mark peşin bedel yanı sıra 147.200 Mark değerindeki bu arsa da verilmişti. İşte bu arsada 1892 yılında başlanılan binanın inşaatı 1894 yılında tamamlanmıştı. Toplam 6650m2’ye oturan 49 daireli yeni barok tarzındaki binanın sahibi Ankara-Bağdat şimendifer hattı, Rumeli, Anadolu, Suriye, Bağdat, Ege, Samsun Demiryolları’nın inşaasını da yapan Ser-kurenâ Ali Beyzâde Mehmed Nahid Bey’dir.

Emine Çiğdem (Demir) Tugay, "Doğan Apartmanı 100. Yaşın Kutlu Olsun!" Sergisi, Doğan Apartmanı, 24 Aralık 1994.

1895 yılında yalnızca C. J. Reppen vapur acentasının kiracı bulunduğu Nahid Bey Apartmanı’nın, 1896 yılında hemen hemen tüm daireleri kiralanmıştı, kiracılar arasında Sultan II. Abdülhamid’in diş hekimi Hantz von der Heyde, Topçu Baş Komutanlığı’ndan Vinicombe Paşa ve Albay Atkinson Bey, Düyûn-ı Umûmiyye Genel Müdürlüğü danışmanı Casimir Sosnowsky Stocki, İngiliz Konsolos yardımcısı G. P. Devey yanı sıra Osmanlı Bankası, Şark Demiryolları Şirketi memurları, mühendisler, işadamları ve tüccarlar bulunmaktaydı.

Helbig ve Şürekâsı Bankası’nın ortaklarından Charles Helbig (Liege 1822-İstanbul 1894) ile Leontine de Balzac’ın oğulları Belçikalı Jean Baptiste Helbig’in, Nahid Bey Apartmanı’nı satın almasıyla bina 1902 yılından itibaren Cité Yazıcı yanı sıra Helbig Apartmanı olarak anılmaya başlanmıştı.

Şubat 1919’da Helbig varislerinin izâle-i şüyû talebiyle İstanbul İcra Dairesi’nin açık artırmasıyla Selânik’te sigara kâğıdı matbaası sahibi ve ithalatçısı Mair de Botton Efendi ve müteahit David de Botton Efendi’ye satılan bina bu tarihten itibaren Botton Han olarak anılacaktı.

Botton Biraderler’in, 27.9.1929’da binayı 18.800 sterlin bedelle Selânik Bankası’na ipotek etmelerinin ardından 4.11.1929’da ipoteği devralan Victoria Sigorta Şirketi, 1935 yılında esaslı bir onarım yaptıktan sonra 11.3.1942’de binayı Kâzım Taşkent’e satmıştı. Bina bundan böyle Kâzım Taşkent’in 1940’lı yılların başında Alpler’de geçirdiği bir kazada hayatını kaybeden oğlu Doğan’ın adıyla anılacaktır. 5.7.1950’de yine Kâzım Taşkent’in sahibi bulunduğu Demir Toprak Firması’na devredilen Doğan Apartmanı 1970’lerin başından itibaren dairelere bölünüp satılmıştır.

27 Ağustos 2007 Pazartesi

O’PERA çalışmalar...

Mart 1998'den beri...
O’PERA Ltd. Şti.

Emine Çiğdem Tugay & Mehmet Selim Tugay
Türkoğlu Sokak No: 28 Büyükada 34970 İstanbul
o.pera.istanbul@gmail.com

Nisan 1998
Thamm Apartmanı’nda zaman...
Nancy Öztürk / Çitlembik Yayınları

Ağustos-Eylül 1998
Maçka Palas’ta zaman...
Körfezbank

Kasım 1998
Şehbender Sokak N˚ 3’de zaman...
Mehmet Uluğ / Pozitif Tanıtım ve Üretim A.Ş.

Kasım 1998-Şubat 1999
Balat N˚: 160, 162, 164, 166’da zaman...
Viktor Apalaçi / Balat Or-Ahaim Musevi Hastanesi Vakfı

Mart-Eylül 1999
Boğaz’ın sularına yansıdı erguvan ve Emirgân N˚ 16’da zaman...
Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi

Nisan 2000-Şubat 2001
Bir köprüden geçti zaman, Köprülü Konak’ta o zaman…
Ömer Koç

Ağustos 2002
Radeglia ve Mongeri Aileleri’nin tarihinin araştırılması
Radeglia ve Mongeri Aileleri

Kasım 2002-Mart 2007
İzzetâbâd Kasrı ve Arnavutköy Akıntıburnu’ndan akıp geçen zaman...
Mustafa Bayraktar / Bayraktar Holding

Ocak 2004-Ağustos 2006
Kuruçeşme Muhsinzade Yalısı’nda zaman...
Ahu Aysal / Les Ottomans Oteli - UNIT Turizm Yatırımları A.Ş.

Haziran 2004-Ağustos 2004
Rizzo Apartmanı’nda zaman...
Sarp Tiryakioğlu / Beyoğlu A.Ş.

Kasım 2004-Aralık 2006
Kamondo Han’da zaman...
Sarp Tiryakioğlu / Beyoğlu A.Ş.

Aralık 2005-Ocak 2006
Voyvoda Caddesi No:25’te zaman...
Sarp Tiryakioğlu / Beyoğlu A.Ş.

YAYIMLANAN KİTAPLAR

• Emine Çiğdem Demir- Mehmet Selim Tugay, “Maçka Palas’ın zamanı (ya da zamanın Maçka Palas’ı)...”, Bir Sadakat Hikâyesi Maçka Palas, İstanbul (1999)26-89.

• Emine Çiğdem Tugay- Mehmet Selim Tugay, “Balat N˚: 160, 162, 164, 166’da zaman...”, Or Ahayim Hastanesi Sevgi ve Şefkatin 100 Yılı, İstanbul (2001)60-77.

• Emine Çiğdem Tugay- Mehmet Selim Tugay, “Boğaz’ın sularına yansıdı erguvan, Emirgân ve Atlı Köşk’te zaman...” Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi Bir Kuruluşun Öyküsü, İstanbul (2002)20-51.

• Emine Çiğdem Tugay- Mehmet Selim Tugay, “Balat N˚: 160, 162, 164&166, once upon a time”, Or Ahayim Hospital (A Century of Love and Compassion), İstanbul (2003)56-73.

• Emine Çiğdem Tugay- Mehmet Selim Tugay, Kamondo Han, İstanbul (2007).

• Emine Çiğdem Tugay- Mehmet Selim Tugay, İzzetâbâd Kasrı ve Arnavutköy Akıntıburnu’ndan Akıp Geçen Zaman, İstanbul (2007).